یکی از مهمترین نیازهای نهادها و مؤسسات امروز در دنیای دیجیتال، داشتن یک پرتال (پورتال)تخصصی است. عبارتی که زیاد شنیده میشود اما حقیقتاً پرتال چیست و یک پرتال کامل، حرفهای چه خصوصیاتی باید داشته باشد؟ تعاریف مختلفی برای یک پورتال ارائه شده اما بهطور خلاصه آن را میتوان اینگونه تعریف کرد: پورتال وبگاهی است که اطلاعات را از منابع گوناگون در یک مجموعه به دور هم جمع میکند و در اختیار کاربر و مخاطبین خود قرار میدهد.
پرتالها را بر اساس محتوای آن میتوان به انواع مختلفی دستهبندی کرد. پرتال خبری، دولتی، فرهنگی، شخصی و …. در این میان پرتال دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی اهمیت ویژهای دارند چرا که آن را میتوان به نوعی سردر ورودی مجازی این مراکز دانست که مخاطبین را با خود آشنا کرده و آنها را به خود جلب میکند.نکته دیگر که بر اهمیت پرتالهای دانشگاهی اشاره دارد، مباحث مربوط به وبومتریکس و رتبهبندی پایگاههای دانشگاهی است. هرچقدر پرتال یک دانشگاه و نهاد و موسسه آموزشی پویاتر، به روز تر و محتوای آن غنیتر باشد و مباحث علمی و آکادمیک نو مطرح کند، جایگاه این نهاد در میان ردهبندی جهانی وبومتریکس ارتقا مییابد، امری که متأسفانه اهمیت آن در میان دانشگاههای داخلی ما نادیده انگاشته شده و به همین دلیل اکثر مراکز علمی جایگاه خوبی در این ردهبندی جهانی ندارند.
پرتالها را میتوان از دید ساختاری به دو صورت کلی تقسیمبندی کرد پرتالهای سازمانی و پرتالهای اطلاعرسانی. در نوع سازمانی، گروهبندیهای داخل پرتال بر اساس چارتهای سازمانی موسسه یا مرکز صاحب پرتال صورت میگیرد و فرآیندهای داخل سازمانی همچون پروژه پایان نامه، مرخصی کارکنان، فیش حقوقی و غیره پوشش داده میشود، اما در نوع اطلاعرسانی این گروهبندی بنا بر نیاز و مراجعه مخاطبین است. در این میان باید دقت کرد که انتخاب هرکدام از این دو نوع، براساس هدفی که پرتال دارد، میتواند به سهولت استفاده از پرتال و در نهایت کارآمدی بیشتر آن کمک کند.نوع خدماتی که یک پرتال دانشگاهی ارائه میدهد نیز متفاوت است. این سرویسها میتواند بنا بر مخاطبین آن یعنی دانشجویان، اعضای هیئت علمی و کارکنان و مخاطبان عام و همچنین خدمات فرهنگی و آموزشی و … باشد.
یک پرتال حرفهای و موفق باید ویژگیهای مختلف و متنوعی داشته باشد. اولین نکته طراحی مناسب است. استفاده از آن باید ساده و سهل باشد تا بتواند پاسخگوی طیف وسیع مخاطبان باشد، قوانین مربوط به کپیرایت را رعایت کند. از نوآوری و فناوریهای روز استفاده کند و از همه مهمتر محتوای آن بهگونهای باشد که ضمن پاسخگویی به نیاز کاربران بتواند جایگاه پرتال را نیز از نظر فنی ارتقا بخشد.شناخت طیف مخاطبین یک پرتال نکته قابل توجه دیگری است که مدیران باید بدان تمرکز کنند. بهطور معمول مخاطبین یک پرتال دانشگاهی، دانشجویان، اساتید و اعضای هیئتعلمی، کارکنان و فارغالتحصیلان هستند که طراحی فضای پرتال باید بهگونهای باشد تا هریک از این افراد بتوانند بهراحتی به بخش مورد نظر خود دسترسی پیدا کنند.مباحث مربوط به امنیت، حفظ حریم خصوصی و اطلاعات کاربران نیز نکته مهمی است که مدیران باید بدان توجه داشته باشند.